Trong bối cảnh thương mại quốc tế đang chứng kiến những biến động sâu sắc, quan hệ thương mại Việt-Mỹ đang đứng trước một bước ngoặt lịch sử. Việt Nam được chính thức xác định là một trong 6 quốc gia ưu tiên đàm phán thương mại với Hoa Kỳ, cùng với những đối tác lớn như Ấn Độ, Anh, Nhật Bản, Hàn Quốc và Indonesia. Đây vừa là cơ hội vàng vừa là thách thức đáng kể khi Việt Nam phải đối mặt với nguy cơ thuế quan đối ứng lên tới 46% từ thị trường xuất khẩu lớn nhất của mình. Với phiên đàm phán đầu tiên dự kiến diễn ra vào ngày 7/5/2025, Việt Nam cần một chiến lược đàm phán thông minh và tổng thể để bảo vệ lợi ích quốc gia, đồng thời thiết lập một khuôn khổ thương mại bền vững với cường quốc hàng đầu thế giới.
Nội dung chính:
Tổng quan về tình hình kinh tế toàn cầu và bối cảnh thương mại quốc tế
Kinh tế toàn cầu tại thời điểm bước ngoặt
Xu hướng bảo hộ thương mại gia tăng
Ảnh hưởng đối với các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển
Quan hệ thương mại Việt-Mỹ: Lịch sử, hiện trạng và những thách thức mới
Phát triển quan hệ thương mại song phương
Thặng dư thương mại: Vấn đề trọng tâm
Các mặt hàng xuất khẩu chính và cơ cấu thương mại
Thách thức mới: Thuế đối ứng và áp lực điều chỉnh
Chính sách thuế đối ứng của Mỹ và tác động đối với Việt Nam
Bản chất của thuế đối ứng
Thời gian hoãn áp thuế và mức thuế tạm thời
Tác động tiềm tàng đối với các ngành xuất khẩu của Việt Nam
Ảnh hưởng đến mục tiêu tăng trưởng kinh tế
So sánh vị thế của Việt Nam trong chiến lược thương mại của Mỹ với các quốc gia ưu tiên khác
Danh sách quốc gia ưu tiên và lý do lựa chọn
Vị thế đặc biệt của Việt Nam
So sánh với các quốc gia ưu tiên khác
Indonesia: Đề xuất tăng nhập khẩu và giảm rào cản
Nhật Bản: Đầu tư và hợp tác công nghệ
Hàn Quốc: Tập trung vào đóng tàu và năng lượng
Ấn Độ: Dựa vào quan hệ cá nhân và tầm quan trọng chiến lược
Vương quốc Anh: Xây dựng quan hệ đối tác công nghệ toàn diện
Tiến trình đàm phán thương mại Việt-Mỹ hiện tại và triển vọng
Khởi động đàm phán và lộ trình
Nội dung và mục tiêu đàm phán
Những bước đi đầu tiên và phản ứng từ Hoa Kỳ
Vai trò của các tập đoàn lớn của Mỹ
Tác động kinh tế-chính trị của việc đàm phán thương mại với Mỹ
Tác động kinh tế đối với Việt Nam
Ảnh hưởng đến xuất khẩu và tăng trưởng kinh tế
Tác động đến các ngành công nghiệp cụ thể
Cơ hội tái cơ cấu kinh tế
Tác động địa chính trị
Việt Nam trong cạnh tranh Mỹ - Trung
Tăng cường vị thế của Việt Nam trong khu vực
So sánh với tác động đối với các quốc gia khác
Chiến lược đàm phán hiệu quả cho Việt Nam
Cơ hội từ vị thế ưu tiên
Những thách thức cần vượt qua
Chiến lược đề xuất
Tăng cường nhập khẩu từ Hoa Kỳ có mục tiêu
Giảm rào cản đối với đầu tư và thương mại của Hoa Kỳ
Tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực chiến lược
Tăng cường kiểm soát gian lận xuất xứ và thương mại trái phép
Phát triển quan hệ đối tác kinh tế toàn diện
Bài học từ chiến lược của các quốc gia khác
Bài học từ Indonesia
Bài học từ Nhật Bản
Bài học từ Hàn Quốc
Bài học từ Vương quốc Anh
Kết luận và triển vọng
Tổng quan về tình hình kinh tế toàn cầu và bối cảnh thương mại quốc tế
Kinh tế toàn cầu tại thời điểm bước ngoặt
Theo báo cáo mới nhất của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) công bố vào tháng 4/2025, kinh tế toàn cầu đang trải qua một thời kỳ chuyển tiếp đầy thách thức. Tăng trưởng toàn cầu dự kiến sẽ suy giảm sau một giai đoạn phục hồi ổn định nhưng chưa thực sự mạnh mẽ, do ảnh hưởng từ những thay đổi chính sách đột ngột và bất ổn mới nổi lên. IMF đã điều chỉnh dự báo tăng trưởng toàn cầu năm 2025 xuống 2,8%, thấp hơn so với mức 3,2% được dự báo trước đó nếu căng thẳng thương mại không leo thang.
Ngân hàng Thế giới (World Bank) cũng đưa ra những nhận định tương tự khi dự báo tăng trưởng toàn cầu sẽ duy trì ở mức 2,7% trong giai đoạn 2025-2026. Mặc dù lạm phát đã dần giảm về mục tiêu và các chính sách nới lỏng tiền tệ đã hỗ trợ hoạt động kinh tế, nhưng nền kinh tế toàn cầu dường như đang thiết lập ở một mức tăng trưởng thấp. Đặc biệt, sự bất ổn về chính sách và những thay đổi bất lợi trong chính sách thương mại được xác định là những rủi ro chính có thể làm suy yếu triển vọng phục hồi.
Báo cáo của IMF cũng chỉ ra rằng căng thẳng thương mại toàn cầu, đặc biệt là các biện pháp thuế quan mới của Hoa Kỳ, đã tạo ra những tác động tiêu cực đến niềm tin của nhà đầu tư và thị trường tài chính. Việc Hoa Kỳ áp dụng thuế quan mới vào đầu tháng 4/2025 đã gây ra sự sụt giảm đáng kể trên thị trường cổ phiếu toàn cầu và sự gia tăng mạnh mẽ lợi suất trái phiếu. Những biến động này đã tác động sâu sắc đến tâm lý thị trường và định giá rủi ro trên quy mô toàn cầu, ngay cả sau khi có thông báo tạm hoãn áp dụng thuế quan đối với một số đối tác thương mại.
Xu hướng bảo hộ thương mại gia tăng
Xu hướng rõ rệt nhất trong kinh tế toàn cầu hiện nay là sự gia tăng của chủ nghĩa bảo hộ thương mại, đặc biệt tại các nền kinh tế lớn. Chính quyền Tổng thống Donald Trump đã triển khai một chiến lược thương mại mới nhằm khắc phục tình trạng thâm hụt thương mại của Hoa Kỳ đối với nhiều quốc gia. Đầu tháng 4/2025, chính quyền này đã công bố áp dụng một loạt biện pháp thuế quan mới, bao gồm mức thuế cơ bản 10% đối với hàng hóa nhập khẩu từ gần 60 quốc gia, và mức thuế cao hơn đáng kể đối với từng quốc gia cụ thể dựa trên mức thặng dư thương mại mà họ có với Hoa Kỳ.
Đối với Việt Nam, mức thuế tiềm tàng lên tới 46%, một trong những mức cao nhất trong số các đối tác thương mại của Hoa Kỳ, chỉ sau Trung Quốc. Con số này phản ánh mối quan ngại của Washington về thặng dư thương mại lớn và liên tục tăng của Việt Nam, đạt 123,5 tỷ USD trong năm 2024. Tương tự, Indonesia đối mặt với mức thuế 32%, Hàn Quốc 25%, Nhật Bản 24%, và các quốc gia khác cũng phải đối mặt với mức thuế tương ứng.
Tuy nhiên, chính quyền Trump đã quyết định tạm hoãn việc áp dụng các mức thuế cao hơn trong 90 ngày để tạo điều kiện cho các cuộc đàm phán song phương, trong khi vẫn duy trì mức thuế cơ bản 10%. Điều này tạo ra một cửa sổ cơ hội quý giá để các quốc gia, bao gồm Việt Nam, có thời gian thương lượng để giảm bớt hoặc tránh mức thuế cao hơn.
Ảnh hưởng đối với các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển
Các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển, đặc biệt là những nước có độ mở thương mại cao như Việt Nam, đang phải đối mặt với những thách thức đáng kể. Báo cáo Asian Development Outlook tháng 4/2025 của Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) dự báo rằng tăng trưởng ở châu Á và Thái Bình Dương sẽ giảm nhẹ trong năm nay và năm tới. Tiêu dùng yếu ở Trung Quốc sẽ phần nào bù đắp cho nhu cầu trong nước mạnh mẽ ở Nam Á. Tình trạng giảm lạm phát dự kiến sẽ tiếp tục, nhờ giá lương thực và năng lượng thấp hơn, cùng với tác động trễ của việc thắt chặt chính sách tiền tệ trước đó.
Tuy nhiên, báo cáo cũng lưu ý rằng sự bất ổn thương mại gia tăng và các biện pháp thuế quan leo thang đã tạo ra những cơn gió ngược, tác động tiêu cực đến thị trường tài chính và niềm tin của nhà đầu tư. Khu vực này phải vượt qua những thách thức này để duy trì đà phát triển kinh tế của mình trong bối cảnh mới.
Quan hệ thương mại Việt-Mỹ: Lịch sử, hiện trạng và những thách thức mới
Phát triển quan hệ thương mại song phương
Quan hệ thương mại Việt Nam - Hoa Kỳ đã phát triển vượt bậc trong những năm gần đây. Từ con số khiêm tốn chỉ vài tỷ đô la vào đầu những năm 2000, kim ngạch thương mại song phương đã tăng lên 129,2 tỷ USD vào năm 2024, đánh dấu một cột mốc quan trọng khi Hoa Kỳ chính thức vượt qua Trung Quốc trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam.
Trong quý I/2025, xuất khẩu của Việt Nam sang Hoa Kỳ đạt 31,4 tỷ USD, tăng mạnh 22% so với cùng kỳ năm trước, trong khi nhập khẩu từ Hoa Kỳ cũng tăng 21% lên 4,1 tỷ USD. Những con số này cho thấy mối quan hệ thương mại giữa hai nước đang phát triển mạnh mẽ, bất chấp những căng thẳng thương mại toàn cầu.
Cấu trúc thương mại giữa hai nước có tính bổ sung cao. Theo nhận định của ông Đỗ Ngọc Hưng, Tham tán thương mại, Trưởng Cơ quan Thương vụ Việt Nam tại Mỹ, hai nước không cạnh tranh trực tiếp, tạo động lực cho phép người tiêu dùng Hoa Kỳ tiếp cận hàng xuất khẩu chất lượng cao của Việt Nam với giá cạnh tranh. Đây là một điểm mấu chốt cần nhấn mạnh trong các cuộc đàm phán sắp tới.
Thặng dư thương mại: Vấn đề trọng tâm
Dù thương mại song phương phát triển tích cực, nhưng cán cân thương mại giữa hai nước nghiêng hẳn về phía Việt Nam. Năm 2024, Việt Nam đạt thặng dư thương mại 123,5 tỷ USD với Hoa Kỳ, đứng thứ tư về thặng dư thương mại với Hoa Kỳ, sau Trung Quốc, Mexico và Đức.
Thặng dư thương mại lớn và liên tục tăng này là nguyên nhân chính khiến Việt Nam phải đối mặt với mức thuế tiềm tàng 46% từ Hoa Kỳ. Điều này phản ánh mối quan tâm đặc biệt của Hoa Kỳ đối với thặng dư thương mại lớn và liên tục tăng của Việt Nam, mặc dù cấu trúc thương mại giữa hai nước có tính bổ sung cao và không mang tính cạnh tranh trực tiếp.
Các mặt hàng xuất khẩu chính và cơ cấu thương mại
Các mặt hàng xuất khẩu chính của Việt Nam sang Hoa Kỳ bao gồm điện tử, dệt may, giày dép và đồ nội thất. Trong khi đó, Việt Nam nhập khẩu từ Hoa Kỳ chủ yếu là thiết bị điện tử, máy móc, nguyên liệu và một số nông sản.
Cấu trúc thương mại này phản ánh vị trí của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu, chủ yếu là sản xuất và xuất khẩu các sản phẩm có giá trị gia tăng trung bình, trong khi nhập khẩu các sản phẩm công nghệ cao và nguyên liệu. Đây vừa là thách thức vừa là cơ hội cho Việt Nam trong việc nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu và tăng cường hợp tác kinh tế với Hoa Kỳ.
Thách thức mới: Thuế đối ứng và áp lực điều chỉnh
Thách thức lớn nhất hiện nay trong quan hệ thương mại Việt-Mỹ là việc Hoa Kỳ đe dọa áp thuế đối ứng 46% đối với hàng hóa Việt Nam. Theo thông tin từ các nguồn tin đáng tin cậy, việc áp dụng mức thuế này có thể "cản trở nghiêm trọng sự tăng trưởng kinh tế của Việt Nam, vì quốc gia này phụ thuộc rất nhiều vào xuất khẩu sang thị trường lớn nhất của mình, Hoa Kỳ, cũng như các khoản đầu tư đáng kể từ các nhà sản xuất nước ngoài".
Một thách thức khác liên quan đến cáo buộc về gian lận xuất xứ và hàng hóa Trung Quốc được "rửa" qua Việt Nam. Mặc dù Việt Nam đã tăng cường các quy định về thương mại với Trung Quốc, vẫn cần có các biện pháp mạnh mẽ và minh bạch hơn để thuyết phục Hoa Kỳ về nỗ lực của Việt Nam trong việc đảm bảo tính chính danh của hàng xuất khẩu mang nhãn "Made in Vietnam".
….
Bản quyền thuộc về Nội Nguyễn và TCDC Investing, cùng sự hỗ trợ từ AI!
Share this post