Chiến tranh thương mại Mỹ-Trung: Cơ hội và thách thức cho Việt Nam
Trong bối cảnh cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung ngày càng leo thang với việc Mỹ liên tục áp đặt thuế quan bổ sung đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, các doanh nghiệp đã tìm kiếm giải pháp thay thế nhằm hạn chế tác động của cuộc chiến tranh thương mại này. Và Việt Nam, với vị trí địa lý thuận lợi cùng nguồn lao động dồi dào giá rẻ, đã trở thành điểm đến hấp dẫn để các doanh nghiệp chuyển dịch một phần hoạt động sản xuất của mình.
Theo số liệu thống kê của Cục Hải quan Mỹ, nhập khẩu hàng hóa từ Việt Nam đã tăng gần gấp đôi kể từ năm 2018, từ mức 54 tỷ USD lên đến 114 tỷ USD vào năm 2022, chiếm khoảng một nửa trong tổng giá trị nhập khẩu giảm từ Trung Quốc. Con số ấn tượng này phản ánh xu hướng dịch chuyển nguồn cung ứng từ Trung Quốc sang Việt Nam của các doanh nghiệp nhằm tránh ảnh hưởng từ các đợt áp thuế của Mỹ. Tuy nhiên, một thực tế đáng lưu tâm là phần lớn kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ lại dựa vào nguyên liệu và linh kiện nhập khẩu từ Trung Quốc.
Các số liệu thống kê cho thấy có mối tương quan chặt chẽ giữa lượng nhập khẩu của Việt Nam từ Trung Quốc và lượng xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ. Theo ước tính sơ bộ của Ngân hàng Thế giới, tỷ lệ tương quan này lên đến 96%, tăng so với mức 84% trước thời kỳ của Tổng thống Donald Trump. Điều này cho thấy một phần không nhỏ trong số hàng hóa xuất khẩu sang Mỹ của Việt Nam thực chất có nguồn gốc từ Trung Quốc.
Tình trạng này đã gây ra những lo ngại về khả năng Việt Nam trở thành "cửa ngõ" cho hàng hóa Trung Quốc tránh thuế của Mỹ. Các chuyên gia cảnh báo rằng nếu tình trạng này kéo dài, Mỹ có thể áp đặt các biện pháp trừng phạt thương mại đối với Việt Nam sau cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11 năm nay.
Xem thêm bài viết: Việt Nam - Mỹ: Hiện thực hóa tầm nhìn Đối tác Chiến lược Toàn diện
Dệt may và pin năng lượng mặt trời
Hai lĩnh vực xuất khẩu quan trọng của Việt Nam sang Mỹ: hàng dệt may bông và tấm pin năng lượng mặt trời, cũng như những rủi ro tiềm ẩn liên quan đến nguồn nguyên liệu đầu vào cho hai lĩnh vực này từ Trung Quốc, đặc biệt là khu vực Tân Cương.
Về ngành dệt may bông, kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ chiếm khoảng 9% tổng trị giá xuất khẩu của Việt Nam vào năm 2022. Tuy nhiên, con số này đã giảm 25% so với năm trước, có thể là do lo ngại về nguồn gốc bông từ Tân Cương liên quan đến vấn đề lao động. Trong khi đó, nhập khẩu bông thô từ Trung Quốc vào Việt Nam năm ngoái vẫn đạt 214.000 tấn, tương đương gấp đôi so với năm 2018. Bên cạnh đó, Trung Quốc cũng xuất khẩu sang Việt Nam ít nhất 1,5 tỷ USD hàng may mặc.
Tương tự, ngành năng lượng mặt trời cũng đang đối mặt với những thách thức tương đồng. Polysilicon, một nguyên liệu chính để sản xuất tấm pin năng lượng mặt trời, chủ yếu được sản xuất tại Tân Cương. Do vậy, xuất khẩu tấm pin mặt trời của Việt Nam sang Mỹ cũng có nguy cơ bị cản trở bởi các lệnh cấm vận của Mỹ liên quan đến vấn đề nhân quyền tại Tân Cương. Theo một nghiên cứu gần đây, Việt Nam đã vượt qua Trung Quốc để trở thành nhà xuất khẩu hàng đầu các sản phẩm bị ảnh hưởng bởi lệnh cấm vận Tân Cương của Mỹ.
Những sự kiện và xu hướng này cho thấy mặc dù Việt Nam đang hưởng lợi từ dịch chuyển dòng vốn đầu tư ra khỏi Trung Quốc, song sự phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu đầu vào từ Trung Quốc, đặc biệt là từ Tân Cương, vẫn đang gây ra nhiều thách thức cho các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam. Để đảm bảo tăng trưởng bền vững, Việt Nam cần tìm cách đa dạng hóa nguồn cung ứng, đồng thời tuân thủ các tiêu chuẩn lao động và nhân quyền quốc tế để tránh rủi ro bị trừng phạt thương mại từ các đối tác lớn như Mỹ.
Tóm lại, cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung đã tạo cơ hội cho Việt Nam trở thành điểm đến sản xuất và xuất khẩu hấp dẫn. Tuy nhiên, sự phụ thuộc lớn vào nguồn nguyên liệu đầu vào từ Trung Quốc cũng đặt ra không ít thách thức cho Việt Nam trong bối cảnh địa chính trị hiện nay. Để duy trì đà tăng trưởng xuất khẩu bền vững, Việt Nam cần có những chiến lược phù hợp để đa dạng hóa nguồn cung ứng, tăng cường nội lực nền kinh tế và tuân thủ các tiêu chuẩn lao động quốc tế.
Tổng hợp từ Reuters
Xem thêm: Mỹ áp thuế hơn 100% đối với xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc
Nếu bạn thấy bài viết này hữu ích, và muốn ủng hộ tôi để duy trì và phát triển blog này, hãy “Gift this article” cho tôi qua kênh thanh toán dưới. Mọi sự đóng góp của bạn đều được tôi trân trọng và biết ơn.